Voor de verduurzaming van de Nederlandse industrie is grootschalige uitbreiding van energie-infrastructuur noodzakelijk. Een deel van deze infrastructuur komt momenteel onvoldoende van de grond. Het gaat hierbij om investeringen die buiten de bestaande tariefregulering voor netbeheerders vallen en waarvoor nog geen passende financieringsstructuur beschikbaar is.
In opdracht van het Nationaal Programma Verduurzaming Industrie (NPVI) heeft Common Futures onderzocht wat de mogelijke rol en waarde van een Energie-infrastructuurfonds is in het bekostigen en/of financieren van energie-infrastructuur die voor de verduurzaming van de industrie van belang is. We verkenden welke aanvullende financiering vanuit de overheid nodig is om energie-infrastructuur te financieren, en hoe deze financiering geregeld kan worden.
Vijf typen cruciale infrastructuur
De verkenning richtte zich op vijf typen infrastructuur waarvoor aanvullende financieringsoplossingen vanuit de overheid nodig zijn:
- Last-mile aansluitingen op het elektriciteitsnet
- CO₂-transportinfrastructuur
- Waterstofopslag
- Regionale vertakkingen van het waterstofnet
- Anticiperende investeringen in elektriciteitsnetten en utilities
Per type is in kaart gebracht wat de maatschappelijke waarde is, welke risico’s optreden als investeringen uitblijven, en welke financieringsinstrumenten passend zijn — variërend van subsidies en zachte leningen tot garantstellingen.
Langjarige zekerheid vraagt om een fonds
Omdat het gaat om langjarige investeringen adviseren we om te werken met een begrotingsfonds. Een dergelijk fonds biedt meerjarige zekerheid en maakt het mogelijk om middelen over jaargrenzen heen te schuiven; daarmee vergroot het de investeerbaarheid van essentiële infrastructuur.
Het rapport concludeert dat het aanvullen van het bestaande energie-infrastructuur perceel in het Klimaatfonds een kansrijke route is op de korte termijn. Voor de middellange termijn kan een Nationale Investeringsbank een belangrijke rol spelen bij het verstrekken van leningen, eventueel met overheidsgaranties.
Samenwerking binnen het Vliegwiel
Het onderzoek is uitgevoerd in nauwe samenwerking met het Vliegwiel-initiatief binnen NPVI, waarin netbeheerders, industrieclusters en overheden gezamenlijk werken aan het versnellen van industriële verduurzaming. Deze intensieve samenwerking zorgde voor een breed gedragen analyse en praktisch toepasbare beleidsopties.
